Οι φρονιμίτες είναι τα τελευταία δόντια που ανατέλλουν στο στόμα. Όταν διευθετούνται σωστά και τα ούλα που τα περιβάλλουν είναι υγιή, τότε δεν χρειάζεται να αφαιρεθούν. Αυτό όμως συμβαίνει σπάνια. Η εξαγωγή των φρονιμίτων είναι απαραίτητη όταν η ανατολή τους δε γίνεται σωστά. Μπορεί να κινηθούν πλάγια, να παραμείνουν μερικώς κάτω από τα ούλα ή ολικά έγκλειστα κάτω από τα ούλα ή και μέσα στο οστό της γνάθου. Τα έγκλειστα δόντια μπορεί να έχουν πολλές διαφορετικές θέσεις μέσα στο οστό στην προσπάθεια τους να ανατείλουν κανονικά.
Οι φρονιμίτες λόγω της μη σωστής θέσης τους στην γνάθο μπορούν να προκαλέσουν πολλά προβλήματα. Όταν είναι ημι-έγκλειστα (έχουν δηλαδή ανατείλει “εμφανιστεί” μερικώς μέσα στο στόμα), το άνοιγμα γύρω από το δόντι επιτρέπει σε βακτήρια να εισέλθουν ανάμεσα στα ούλα και το δόντι και να δημιουργήσουν φλεγμονή (περιστεφανίτιδα). Αποτέλεσμα της φλεγμονής είναι οίδημα (πρήξιμο), περιορισμός στην διάνοιξη του στόματος, πόνος και μερικές φορές πυρετός. Η πίεση επίσης που ασκούν στα παρακείμενα δόντια μπορούν να χαλάσουν την φυσικά σωστή διάταξη των υπολοίπων δοντιών ή και ακόμα και αυτή που έχει επιτευχθεί ορθοδοντικά.
Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα παρουσιάζεται όταν κύστες ή όγκοι εμφανίζονται γύρω από έγκλειστους φρονιμίτες, προκαλώντας την σταδιακή καταστροφή του οστού των γνάθων καθώς και των παρακείμενων δοντιών. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι οι πιθανότητες να δημιουργηθούν κύστες ή και καλοήθεις όγκοι γύρω από έγκλειστα δόντια είναι 32%-35% ενώ η πιθανότητα κάποιος να παρουσιάσει κάποιο πρόβλημα από τον φρονιμίτη του κατά την διάρκεια της ζωής του ανέρχεται σε 65%.
Περιοδοντικά προβλήματα επίσης αυξάνουν με την πάροδο της ηλικίας όταν υπάρχουν και παραμένουν οι φρονιμίτες όπως επίσης και οι τερηδόνες στα ίδια δόντια. Η αφαίρεση του εγκλείστου ή εγκλείστων φρονιμίτων συνήθως λύνει τα παραπάνω προβλήματα, ενώ η αφαίρεσή τους σε νεαρή ηλικία (<25) ελαττώνει τις πιθανές επιπλοκές μετά την επέμβαση.
Ο κλινικός έλεγχος και η ακτινογραφική εικόνα των φρονιμίτων μπορούν να εκτιμηθούν και να προβλεφθεί με ακρίβεια η πιθανότητα άμεσων ή μελλοντικών προβλημάτων. Η έγκαιρη εκτίμηση και διάγνωση στην εφηβική ηλικία οδηγεί σε πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση.
